Όταν οι προβολές μας γίνονται ο ασυνείδητος εχθρός μας

Συχνά έχουμε την αίσθηση ότι οι γύρω μας, μας αδικούν και μας φέρονται άσχημα, παραδείγματος χάριν ένας ζηλόφθονος σύντροφος, ένας επικριτικός γονέας, ένας ανυπόφορος συνάδελφος. Βλέπουμε παντού εχθρούς και μας διαφεντεύει το αίσθημα της αδικίας νιώθοντας ανήμποροι να υπερασπιστούμε τον εαυτό μας. Τι συμβαίνει όμως όταν ο κύριος εχθρός μας είναι ο ίδιος μας ο εαυτός;

Όταν μέσα από τις προβολές μας στους άλλους, μεταθέτουμε τα δικά μας οδυνηρά συναισθήματα; Όταν στη δυσκολία μας να αναγνωρίσουμε και να διαχειριστούμε τον φόβο, την αγωνία και την ενοχή μας, επιτρέπουμε στους «κακοποιητές» μας να γίνουν εκείνοι οι διαβιβαστές των δικών μας συναισθημάτων, για εμάς;

Σύμφωνα με τον Freud οι άμυνες λειτουργούν στο άτομο ως ένα μέσο να αποφύγει την αναβίωση οδυνηρών εμπειριών του παρελθόντος με φόβο ότι κάτι τέτοιο θα του προκαλούσε ανυπόφορη ψυχική οδύνη. Σύμφωνα με τη Nancy McWilliams στην «Ψυχαναλυτική Διάγνωση» ένα άτομο με αμυντική συμπεριφορά προσπαθεί να αποφύγει ή να διαχειριστεί κάποιο ισχυρό ή και απειλητικό συναίσθημα (άγχος, υπερβολική θλίψη, ντροπή, φθόνο και άλλες αποδιοργανωτικές συναισθηματικές εμπειρίες) ή / και να διατηρήσει την αυτοεκτίμηση του. (σελ. 231).

Προβολή - Μηχανισμός άμυνας του εγώ και ασυνείδητος εχθρός μας

Αναγνωρίζοντας την προβολή ως μία πρωτογενή αμυντική διεργασία, με τον όρο αυτό αναφερόμαστε στην δυσκολία του ατόμου να βάλει ένα όριο ανάμεσα στον εαυτό και στον έξω κόσμο, προβάλλοντας στους άλλους τα δικά του ασυνείδητα και αποκηρυγμένα συναισθήματα. Το άτομο τείνει να αγνοεί την ύπαρξη αυτών των χαρακτηριστικών στον εαυτό του ή δυσκολεύεται να τα αποδεχτεί με αποτέλεσμα να τα αποδίδει στον άλλο και να νιώθει θυμό και θλίψη που βλέπει ένα τέτοιο καθρέφτισμα του εαυτού του.

«Στις κακοήθεις μορφές της η προβολή προκαλεί επικίνδυνες παρανοήσεις και ανείπωτη βλάβη στις διαπροσωπικές σχέσεις. Όταν οι προβαλλόμενες στάσεις παραποιούν σε μεγάλο βαθμό το αντικείμενο στο οποίο προβάλλονται, ή όταν αυτό που προβάλλεται απαρτίζεται από αποκηρυγμένα και ιδιαίτερα αρνητικά τμήματα του ατόμου που προβάλλει, τότε δημιουργούνται ένα σωρό προβλήματα. Οι άλλοι δυσανασχετούν με τις διαστρεβλώσεις που υφίσταται η εικόνα τους, και μπορεί να αντιδράσουν με θυμό όταν αντιμετωπίζονται άδικα από το άτομο που πραγματοποιεί την προβολή ως επικριτικοί, ζηλόφθονοι ή καταδιωκτικοί.» (σελ.253)

Προβάλλοντας λοιπόν στους άλλους όλα εκείνα που δεν είμαστε σε θέση να διαχειριστούμε μπορεί να μοιάζει ανακουφιστικό προς στιγμήν.

Τι συμβαίνει όμως όταν όλη αυτή η επιθετικότητα που διοχετεύεται στην ασυνείδητη πρακτική μας, επιστρέφει σε εμάς; Μοιάζει να παίρνουμε το ρόλο του θύτη και του θύματος μαζί.

Έτσι κατηγορώντας το σύντροφο μας, για παράδειγμα, για επιθετική συμπεριφορά μπορεί αυτό να είναι μία απάντηση στη δική μας αδιαφορία, που δεν μπορούμε να αποδεχθούμε, να διαχειριστούμε και να συζητήσουμε μαζί του. Βάζοντας τον άλλο σε μία θέση απολογητική, είναι πολύ πιθανό να έρθουμε εν τέλει αντιμέτωποι με τον θυμό, την απόγνωση η και ακόμα την απομάκρυνση του από εμάς.

Ενδοσκόπηση, η απαραίτητη διαδικασία για τη διαχείριση των προβολών μας

Είναι σημαντικό, για να μπορέσουμε να διαφυλάξουμε τις διαπροσωπικές μας σχέσεις να μπορέσουμε να έρθουμε σε επαφή με τις προβολές μας και να τις επεξεργαστούμε. Με τον τρόπο αυτό θα καταφέρουμε να διαχωρίσουμε τον πραγματικό συναισθηματικό μας κόσμο από τη φαντασίωση της εικόνας μας μέσα από τους άλλους. Να δώσουμε στον εαυτό μας χώρο για μία εσωτερική διεργασία μέσα από την οποία θα είμαστε σε θέση να διαχειριστούμε τα συναισθήματα μας, και να διαχωρίσουμε τα ερεθίσματα που μας τα προκαλούν.

Όσο σκληρό και αν είναι αναγνωρίζοντας όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά μου που δε θέλω να βλέπω στον εαυτό μου και ως συνέχεια τα προβάλλω στους άλλους, θα έχω κάνει ένα μεγάλο βήμα για αλλαγή.

Είναι μία δύσκολη διαδικασία που απαιτεί χρόνο, κόπο και πρώτα από όλα να είμαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας. Αφήνοντας για λίγο κατά μέρος την επίκριση μίας δύσκολης σχέσης της καθημερινότητας μας, που μας προκαλεί δυσφορία, δίνουμε μία ευκαιρία μέσα από μία τέτοια διαδικασία ενδοσκόπησης να ανακαλύψουμε και ένα δικό μας μερίδιο ευθύνης. Μία τέτοια στάση θα έχει ως αποτέλεσμα ένα αίσθημα ηρεμίας και ανακούφισης και πιο υγιείς σχέσεις τόσο σε προσωπικό όσο σε επαγγελματικό επίπεδο.

Πηγή:

McWilliams N. (2011). Ψυχαναλυτική Διάγνωση. Αναθεωρημένη Έκδοση. Εκδόσεις ΙΨΥ

Αρχική δημοσίευση

psychology.gr - Η Πύλη της Ψυχολογίας